Loài bọ cánh cứng kỳ lạ biết "làm nông nghiệp"
Nghiên cứu mới tiết lộ hệ thống xã hội tinh vi của bọ cánh cứng Xyleborus affinis, cho phép chúng trồng nấm để tạo ra nguồn thức ăn bền vững.
Xyleborus affinis hay mọt đục thân trên cây mía là loài bọ cánh cứng điển hình thuộc lớp Ambrosia. Giống như kiến cắt lá và mối, những côn trùng tí hon này là một trong số ít động vật có khả năng "làm nông nghiệp" trong tự nhiên. Chúng mang bào tử nấm về tổ, trồng bên trong những đường hầm được tạo ra bên trong thân mía hoặc gỗ và sau đó chăm sóc cho các vi nấm phát triển để làm thức ăn.
Bọ cánh cứng Xyleborus affinis dài khoảng 2mm khi trưởng thành. (Ảnh: Peter Biedermann).
Giống như nông dân, bọ cánh cứng cũng phải bảo vệ "trang trại" của chúng khỏi các loài gây hại như nấm xâm lấn (nấm cỏ). Những con bọ riêng lẻ khó có thể quản lý công việc này. Bởi vậy, Ambrosia đã phát triển một hệ thống xã hội tinh vi trong quá trình tiến hóa. "Đó là điểm độc nhất vô nhị ở bọ cánh cứng", nhà sinh vật học Peter Biedermann từ Đại học Wuerzburg của Đức, trưởng nhóm nghiên cứu nhấn mạnh.
Biedermann đã bị mê hoặc bởi lớp bọ cánh cứng này và bắt đầu nghiên cứu hành vi xã hội của chúng từ năm 2011. "Ambrosia đã phát triển độc lập kỹ năng trồng nấm từ cách đây 60 triệu năm. Tôi muốn tìm hiểu cách chúng chống lại các loài nấm gây hại, bởi điều đó có thể hữu ích cho nền nông nghiệp của chúng ta", Biedermann chia sẻ thêm.
Những con bọ Xyleborus affinis cái đang dọn dẹp phân và mùn cưa khỏi tổ. (Video: Peter Biedermann).
Các loài bọ cánh cứng Ambrosia ngày nay phân bố rộng khắp thế giới nhưng mọt đục thân trên mía chỉ được tìm thấy ở vùng nhiệt đới châu Mỹ. Trong một nghiên cứu xuất bản trên tạp chí Frontiers in Ecology & Evolution hôm 4/11, Biedermann đã mô tả những phát hiện mới về hành vi xã hội phức tạp ở Xyleborus affinis, điều chưa từng được quan sát thấy ở loài bọ cánh cứng nào khác.
Cụ thể, sau khi bọ mẹ xây dựng tổ với trang trại nấm và sinh sản đàn con đầu tiên, một số bọ con sẽ ở lại cùng mẹ trong thời gian dài để giúp nó chăm sóc nấm và nuôi những đàn con tiếp theo. Điều này khá giống với những con ong thợ.
"Tuy nhiên, trong khi ong thợ vô sinh, những con bọ cái ở cùng mẹ vẫn có khả năng sinh sản. Tùy thuộc vào hoàn cảnh, chúng có thể quyết định rời đi để thành lập tổ riêng và sinh sản, hoặc tiếp tục ở lại và đẻ trứng ngay bên trong tổ của bọ mẹ", Biedermann viết trong báo cáo.
Hệ thống xã hội này - được gọi là chăm sóc con non hợp tác - rất hiếm trong tự nhiên và có thể là giai đoạn sơ khai cho các hệ thống xã hội với con thợ vô sinh như ở ong và kiến. Khám phá mới bởi vậy có ý nghĩa quan trọng, giúp các nhà khoa học hiểu rõ hơn về quá trình tiến hóa của những hành vi xã hội trong thế giới động vật.
Trong nghiên cứu của mình, Biedermann cũng phát hiện thêm rằng Xyleborus affinis có thể điều chỉnh hành vi "canh tác" nấm của chúng tùy vào số lượng nấm cỏ bên trong tổ. Trong giai đoạn tiếp theo, tác giả của nghiên cứu muốn điều tra xem loài mọt đục thân trên mía này có thể phân biệt nấm cỏ và nấm thực phẩm dựa trên mùi hay không, cũng như cách chúng dọn dẹp và kiểm soát nấm cỏ bằng phương pháp hóa học.
Bí ẩn loài cây luôn nghiêng về xích đạo dù trồng ở bán cầu nào, khoa học chưa thể lý giải
Những cây thông Cook ở khắp nơi trên thế giới có thân cây luôn nghiêng về phía đường xích đạo.
Virus xác sống - CWD nguy hiểm như thế nào với con người?
Dịch “xác sống” ở loài hươu, nai trên khắp nước Mỹ được các chuyên gia y tế cảnh báo có thể lây sang người.
Cận cảnh loại bướm có tên trong sách đỏ Việt Nam
Theo “Sách đỏ Việt Nam”, bướm khế có tên khoa học là Attacus atlas, cấp độ đe dọa xếp vào mức R (Rare: Hiếm, có thể sẽ nguy cấp). Loài bướm này được ghi nhận có kích thước lớn nhất ở nước ta và trên thế giới.
Vi khuẩn ăn thịt người Whitmore là gì?
Vi khuẩn gây Whitmore từ môi trường bên ngoài xâm nhập cơ thể chủ yếu qua những vị trí da bị xây xước hoặc qua vết thương.
Loài ong lớn nhất thế giới lộ diện sau gần 40 năm
Ong Wallace lớn bằng một một ngón tay cái của người trưởng thành vừa lộ diện tại Indonesia sau gần 40 năm.
Top 8 loài hoa đắt đỏ nhất hành tinh, có tiền cũng chưa chắc mua được
Thậm chí có loài hoa hiếm tới mức chưa ai có thể định giá được nó.
