"Sự kiện oxy hóa vĩ đại" làm thay đổi hoàn toàn Trái Đất

Trái Đất không có oxy 2,4 tỷ năm trước đây. Trải qua một bước tiến hóa nhảy vọt, khi oxy xuất hiện, hệ sinh thái của cả hành tinh thay đổi hoàn toàn.

Bước nhảy vọt làm thay đổi hoàn toàn Trái Đất

Theo BBC, các nhà khoa học gọi đó là "sự kiện oxy hóa vĩ đại" - tạo ra oxy trên phạm vi toàn cầu. Không có nó, sẽ không có loài động vật hô hấp nhờ oxy nào tồn tại và giới sinh vật sẽ không thể đa dạng, từ đơn bào bậc thấp đến động thực vật đa bào bậc cao, kể cả loài người.


Trái Đất trước khi có oxy. (Ảnh: SPL)

Trong nhiều năm, các nhà khoa học cho rằng chính các dạng sống đầu tiên đã tạo nên "sự kiện oxy hóa vĩ đại". Và để thực hiện điều này, chính chúng cũng phải trải qua một bước tiến hóa nhảy vọt.

Trái Đất hình thành khoảng 4,5 tỷ năm trước. Ở thời điểm "sự kiện oxy hóa vĩ đại" xảy ra, toàn bộ Trái đất chỉ có các sinh vật đơn bào. Theo các bằng chứng hóa thạch, thì sinh vật đơn bào đầu tiên xuất hiện trên Trái Đất cách đây 3,5 tỷ năm, trước "sự kiện oxy hóa vĩ đại" khoảng một tỷ năm.

Nhóm sinh vật được cho là tạo ra oxy cho Trái Đất là tảo lam (cyanobacteria). Tổ tiên của loài tảo này ở thời điểm cách đây 2,4 tỷ năm là loài sinh vật đầu tiên quang hợp (tạo ra đường nhờ ánh sáng mặt trời, CO2 và nước). Oxy là sản phẩm thừa của quá trình này, được chúng thải ra ngoài khí quyển. Cơ chế của sự xuất hiện oxy đã được giải thích, tuy nhiên các nhà khoa học vẫn chưa giải thích được tại sao loài tảo này lại cần thời gian quá lâu (gần một tỷ năm) để bắt đầu "sự kiện oxy hóa vĩ đại".


Loài tảo lam hiện tại, thường tạo thành các váng màu xanh trên mặt nước. (Ảnh: NPL)

Để trả lời câu hỏi này, tiến sĩ Bettina Schirrmeister, thuộc Đại học Bristol, Anh đã tiến hành nghiên cứu trên 756 gene của loài tảo lam hiện nay. Bà kết luận rằng, loài tảo lam đã tiến hóa từ sinh vật đơn bào thành đa bào, ngay trước khi "sự kiện oxy hóa vĩ đại” xảy ra. Thậm chí tảo lam còn bắt đầu tiến hóa để có được các tế bào mất khả năng tự phân chia, nhưng chuyên môn hóa theo chức năng. Đây có thể coi là "phiên bản" đầu tiên của các tế bào chuyên môn hóa mà các động vật ngày nay đều có, như tế bào cơ bắp, thần kinh hay tế bào máu.

Đây là các yếu tố giúp tảo lam có được ưu thế về sinh tồn ở thời điểm đó, và bắt đầu quang hợp để thải oxy vào khí quyển cũng như dễ dàng bám vào đá hơn do diện tích bề mặt lớn, khó bị các dòng nước cuốn đi theo, do đó dễ sinh sôi phát triển hơn sinh vật đơn bào. Ngoài ra khi cần, quần thể tảo lam còn có thể di chuyển từ nơi này sang nơi khác. Điều này là rất quan trọng trong thời kỳ đầu của Trái Đất, khi chưa có tầng ozone ngăn cản bức xạ Mặt Trời có hại.

Giả thuyết này của tiến sĩ Schirrmeister vẫn còn cần phải kiểm chứng, bằng cách nuôi tảo lam trong các điều kiện mô phỏng Trái Đất ở thời điểm cách đây 2,4 tỷ năm, xem có đúng thực là chúng tạo ra oxy trên phạm vi toàn cầu hay không.

Ngoài ra, các nhà khoa học còn đang phải tìm hiểu xem nếu đúng tiến hóa thành sinh vật đa bào mang đến cho tảo lam nhiều ưu thế sinh tồn, tại sao chúng phải cần thời gian tới một tỷ năm để thực hiện điều này. Tiến sĩ Schirrmeister cho rằng, có thể do quá trình tiến hóa này đòi hỏi quá nhiều gene mới xuất hiện.

"Bước tiếp theo là tìm hiểu những gene nào chịu trách nhiệm tiến hóa tảo lam thành sinh vật đa bào," Schirrmeister nói. "Lúc đó, tôi mới có thể giải thích tại sao quá trình tiến hóa mất nhiều thời gian như vậy." Dù thứ gì tạo nên "sự kiện oxy hóa vĩ đại", thì rõ ràng, nó là một trong những điều quan trọng nhất xảy đến với hành tinh này.

Loading...
TIN CŨ HƠN
11 sự thật hiển nhiên đã được xác nhận bởi khoa học

11 sự thật hiển nhiên đã được xác nhận bởi khoa học

Lợn thích tắm bùn, đàn ông thích nhìn ngực phụ nữ hay chăm làm bài tập về nhà điểm sẽ cao hơn... tất cả những điều này đã được giải thích bởi khoa học.

Đăng ngày: 04/06/2025
Những vật liệu cứng nhất hành tinh

Những vật liệu cứng nhất hành tinh

Nhờ công nghệ tiên tiến, các nhà khoa học đã cho ra đời những "siêu vật liệu" nhân tạo có độ cứng vượt trội hơn nhiều.

Đăng ngày: 02/06/2025
Phong tục lễ Tạ Ơn khác biệt khắp năm châu

Phong tục lễ Tạ Ơn khác biệt khắp năm châu

Lễ Tạ Ơn không chỉ có riêng ở Mỹ mà còn được tổ chức ở nhiều quốc gia với tên gọi, phong tục và nghi lễ riêng biệt.

Đăng ngày: 01/06/2025
Những điều bí ẩn trong rừng Amazon khiến bạn

Những điều bí ẩn trong rừng Amazon khiến bạn "hết hồn"

Khu rừng già Amazon rộng lớn luôn ẩn chứa những điều bí ẩn chưa được khám phá, khiến chuyến đi vào rừng đầy rẫy hiểm nguy nhưng không kém phần thú vị và kích thích trí tò mò.

Đăng ngày: 29/05/2025
Cặp chị em song sinh độc nhất vô nhị

Cặp chị em song sinh độc nhất vô nhị

Cặp chị em sinh đôi người Mỹ Sienna và Sierra Bernal được đánh giá là độc nhất vô nhị khi một trong số họ chỉ có kích thước cơ thể bằng một nửa người còn lại.

Đăng ngày: 28/05/2025
Bộ tộc khỏa thân và tục lệ ăn thịt người, dùng sọ làm cốc

Bộ tộc khỏa thân và tục lệ ăn thịt người, dùng sọ làm cốc

Bộ tộc Aghori này thường khỏa thân, dùng sọ người làm cốc, cắn đứt đầu các động vật sống và ngồi thiền trên xác chết.

Đăng ngày: 25/05/2025
Huyền thoại về

Huyền thoại về "con đường tơ lụa" nổi tiếng trong lịch sử

Hiểu hơn về con đường mang theo nhiều điều vĩ đại và chứa đầy sự thú vị mà con người thời xưa đã tạo ra.

Đăng ngày: 22/05/2025
Tiêu điểm
Khoa Học News