Tại sao mọi người ai cũng thích được khen ngợi?
"Bạn có trái tim thật nhân hậu", "Bài thuyết trình hôm nay tốt đấy", "Mái tóc của bạn thật đẹp"... có vẻ như tất cả chúng ta đều thích những lời khen như vậy nhưng lý do tại sao thì ít người để ý.
Có lẽ ai trong chúng ta cũng thích nhận những lời khen. Theo cha đẻ của ngành tâm lý học Sigmund Freud thì con người ai cũng "sở hữu một mức độ tự kiêu nhất định" ngay từ khi sinh ra. Trên thực tế, chúng ta thậm chí có thể liên kết lời khen với bản sắc của cá nhân.
Theo Mark L. Knapp, một chuyên gia giao tiếp cá nhân tại Đại học Texas (Mỹ) thì khi có người khen chúng ta về một điều gì đó, chúng ta sẽ kết hợp lời khen đó vào cách nhìn nhận bản thân. Thậm chí, nhiều người còn đi tìm kiếm lời khen để củng cố hình ảnh cá nhân. Knapp cho rằng tất cả chúng ta đều tìm kiếm sự công nhận. Khi không có những lời khen ngợi, con người dễ cảm thấy suy dinh dưỡng về mặt tâm lý.
Lý do ai cũng thích được khen
Các nhà khoa học phát hiện ra rằng những lời khen ngợi thật sự có giá trị. Chúng kích hoạt một phần não giống như khi bạn nhận được thưởng bằng tiền. Các nhà nghiên cứu đã khám phá ra điều này bằng cách thực hiện thí nghiệm về tiền tệ và xã hội dựa trên việc lập bản đồ hoạt động não của những người tham gia.
Trong chúng ta cũng thích nhận những lời khen.
Kết quả cho thấy cả lời khen và phần thưởng bằng tiền đều kích hoạt một vùng não liên quan liên quan đến phần thưởng được gọi là thể vân (striatum). Điều này là do cả lời khen và tiền bạc đều đáp ứng những nhu cầu cơ bản của con người. Lời khen ngợi đóng vai trò như một phần thưởng xã hội đáp ứng nhu cầu cảm xúc của chúng ta để được xã hội công nhận.
Trong khi đó, phần thưởng tiền bạc được phân loại là phần thưởng phi xã hội đáp ứng mong muốn của chúng ta về mặt an toàn. Mặc dù 2 phần thưởng này về cơ bản là khác nhau nhưng lại đều thúc đẩy con người như nhau.
Nhận được lời khen ngợi thực sự có thể mang lại vô số lợi ích. Một nghiên cứu năm 2012 tiết lộ rằng nhận được lời khen có thể giúp cải thiện động lực và hiệu suất làm việc. 49 người trong thí nghiệm đã được yêu cầu học và thực hiện các mẫu ngón tay cụ thể, liên quan đến việc thao tác trên bàn phím theo trình tự. Sau khi họ lặp lại thao tác này vào ngày hôm sau, nhóm nhận được lời khen từ người đánh giá đã thực hiện tốt hơn những người còn lại. Các nhà nghiên cứu kết luận rằng nhận được lời khen có thể coi như một phần thưởng xã hội khuyến khích mọi người làm việc làm tốt hơn.
Cách khen ngợi đúng đắn
Thông thường, những lời khen ngợi được nhìn nhận dưới góc độ tích cực. Tuy nhiên, ý định khen ngợi của chúng ta không phải lúc nào cũng thuần túy là tốt. Knapp chia sẻ: "Đôi khi chúng ta khen ngợi để thao túng người khác. Chúng ta biết có cá nhân thích lời khen và sẽ thích luôn người khen họ".
Đồng thời, lý do để đưa ra lời khen có thể là để mê hoặc người khác nhằm đạt được mục đích không trong sáng. Ví dụ, chúng ta có thể sử dụng lời khen để nịnh nọt ai đó nhằm đạt được mục đích của mình.
Một nghiên cứu vào năm 2010 đã kiểm tra xem việc nhận được lời khen có làm tăng mức độ sẵn sàng tuân thủ của một cá nhân hay không. Những người tham gia được yêu cầu điền vào một khảo sát trong khi một diễn viên, đóng giả là sinh viên tâm lý bắt chuyện với họ. Diễn viên đó sẽ khen ngợi những người tham gia khảo sát.
Những lời khen chân thành khiến người nhận lời khen cảm thấy dễ chịu.
Những người tham gia khảo sát sau đó được hỏi liệu họ có muốn giúp phát tờ rơi về sự kiện nghề nghiệp của trường đại học không. 79% những người được khen đã đồng ý với đề nghị trong khi con số này ở những người không được khen chỉ là 46%. Kết quả này cho thấy tầm quan trọng của lời khen. Những người nhận được lời khen có nhiều khả năng sẽ đáp lại người khen bằng một hành động nào đó có ích.
Vì vậy, khi khen ngợi ai đó, bạn cần hiểu rằng đó là lúc chúng ta đang thừa nhận những hành vi và hành động của họ là tốt. Sự tâng bốc giả dối có thể sẽ khiến cả bạn và người được khen phải trả giá về sau. Knapp cho rằng những lời khen ngợi chân thành ghi nhận hành vi tích cực và khiến người nhận lời khen cảm thấy dễ chịu. Miễn là phải thành thật, lời khen của bạn có thể giúp ai đó vui như vừa trúng số vậy.
Tại sao khi nhắm mắt lại, thứ bạn thấy không phải chỉ là một màu đen?
Thứ bóng tối mà bạn cảm nhận được khi nhắm mắt cũng không phải là một màu đen tuyền. Nó được các nhà khoa học gọi là " eigengrau" - trong tiếng Đức có nghĩa là "màu xám nội tại".
Vì sao nhiều người thường nghe tiếng động lạ vào ban đêm?
Rất nhiều người bị ảnh hưởng giấc ngủ do nghe tiếng động lạ xuất hiện vào ban đêm, vậy tiếng động ấy từ đâu ra và có cách nào khắc phục.
Vì sao vận động viên tắm và sử dụng khăn nhỏ sau khi rời bể bơi?
Sau khi các vận động viên rời khỏi mặt nước, họ sẽ tắm nhanh tại vòi sen cạnh bể bơi và lau người bằng khăn nhỏ.
Tại sao khỉ đột, tinh tinh hầu như không cần phải tập luyện mà cơ bắp của chúng vẫn rất phát triển?
Chắc chắn chúng ta đã từng nhìn thấy những con chuột túi đực, tinh tinh hay khỉ đột sở hữu cơ bắp cuồn cuộn mà chẳng cần phải đến phòng tập gym, trong khi con người chúng ta phải trả qua tập luyện cực khổ mới có được cơ bắp như ý muốn, tại sao lại như vậy?
Tại sao trọng lực lại kéo chúng ta xuống thay vì đẩy lên?
Lực hấp dẫn là lý do tại sao các vật có khối lượng hoặc năng lượng bị hút xuống, nguyên nhân vì sao quả táo rơi về phía mặt đất và các hành tinh quay quanh những ngôi sao.
Vì sao đôi sư tử ở cung Càn Thanh trong Tử Cấm Thành lại... cụp tai?
Tư thế khác lạ của những con sư tử cụp tai ở cung Càn Thanh luôn khiến du khách cảm thấy tò mò.
