Vì sao chúng ta dễ buồn chán vào cuối thu, đầu đông?

Cuối thu – đầu đông kéo nền nhiệt độ xuống thấp, không có nắng, ánh sáng ban ngày thì mờ nhạt, khiến nhiều người giật mình phát hiện bị buồn chán, sợ hãi không rõ nguyên nhân.

Vì sao chúng ta hay buồn khi thời tiết vào cuối thu - đầu đông?

"Bết bát" tâm hồn cuối thu - đầu đông do đâu?

Rất nhiều người vào cuối mùa thu - đầu mùa đông thường có biểu hiện mệt mỏi, chán chường mọi chuyện, suy nghĩ làm việc chậm chạp, ngại đi lại, ăn ngủ nhiều, nhanh tiêu hao năng lượng, khó tập trung, không muốn làm việc gì khi thức dậy buổi sáng…

Theo bác sĩ Lê Quân (Phòng khám Trần Khát Chân, Hà Nội) , đây là các biểu hiện về tinh thần, thể chất của chứng rối loạn tình cảm, khiến nhiều người dễ rơi vào tình trạng sầu buồn, sợ hãi… mà không hiểu vì sao, và có người triệu chứng còn nghiêm trọng hơn.

Hội chứng trầm cảm theo mùa là một dạng bệnh lý đặc biệt.

Y học gọi đó là chứng trầm cảm theo mùa, rối loạn cảm xúc theo mùa – một dạng rối loạn khí sắc thường xảy ra lúc giao mùa thu – đông, khi đất trời có nhiều vận động thay đổi, ánh sáng yếu ớt khiến cơ thể con người thiếu tổng hợp vitamin D (hấp thu qua da), thiếu hụt chất Tryptophan (chất tạo ra Serotonin – thứ hoóc môn chống trầm cảm), nhưng lại kích thích sản xuất chất Melatonin (thúc đẩy giấc ngủ) - gây ra rối loạn tình cảm, tác động lớn đến tinh thần như suy giảm trí nhớ, dễ cáu gắt…

Khoa học đã chứng minh, thời tiết chuyển mùa hay có cảm giác mệt mỏi, chán nản, thờ ơ và không có hứng thú làm gì, nhất là lúc ngủ dây, vừa ngái ngủ, vừa co ro trong bầu không khí lạnh lẽo, u ám…

Chứng bệnh tinh thần này ngày càng phổ biến trong xã hội hiện đại, được các bác sĩ gọi này là SAD - hội chứng trầm cảm theo mùa.

Các chuyên gia tâm lý cũng cho đây là triệu chứng điển hình về tinh thần của một người bị rối loạn tình cảm theo mùa, và có ít nhất 20% số dân số từng có biểu hiện thay đổi về tình cảm theo mùa.

Chớ coi thường

Theo bác sĩ Lê Quân, chứng trầm cảm theo mùa nguyên nhân do thay đổi lượng ánh sáng giữa các mùa, dân vùng phía Bắc hay mắc hơn vào thời điểm cuối thu – đầu đông. Các nhà khoa học phân tích, ánh sáng mặt trời đi vào não qua đôi mắt, kích thích sản xuất các chất dẫn truyền thần kinh Serotonin - chất hỗ trợ hoạt động của tế bào thần kinh và tâm trạng.

Vì vậy chứng trầm cảm theo mùa dịp cuối thu - đầu đông được y khoa coi là dạng bệnh lý đặc biệt, và người dân chớ coi thường bởi có thể bị ảnh hưởng lớn đến học tập, làm việc nhiều tháng cuối thu, mùa đông và cả những ngày mưa phùn mùa xuân lạnh lẽo. Cá biệt còn có thể khiến con người rơi vào tuyệt vọng, hoặc có những suy nghĩ tiêu cực, bất lợi cho chính mình.

Bức ảnh Hà Nội vào thu.

Hội chứng trầm cảm theo mùa khiến con người luôn mắc kẹt cảm xúc vào thời điểm cuối thu - đầu đông, với cảm giác buồn bã, sầu muộn… có nhiều điểm chung với trầm cảm nên dễ bị nhầm. Điểm khác biệt của hội chứng này có tính chất chu kỳ rõ rệt, khi hết mùa lạnh u ám cũng hết bị ảnh hưởng, người mắc lại có sức khỏe tâm lý bình thường.

Triệu chứng là người ta dễ cáu gắt, lo lắng, buồn rầu, ủ rũ, động tác chậm chạp, buồn ngủ, ăn nhiều và thích các món nhiều tinh bột như bánh mì, bánh bao… và đương nhiên sẽ tăng cân. Các triệu chứng trên chỉ xuất hiện khi vào mùa, và tự biến mất khi hết mùa theo chu kỳ.

Ai dễ mắc?

Ai cũng có thể mắc chứng trầm cảm theo mùa và mắc kẹt cảm xúc cuối thu - đầu đông vào thời điểm ánh sáng yếu, nhưng nguy cơ cao hơn gồm:

• Nữ dễ mắc hơn nam.
• Độ tuổi hay mắc từ 15-55, tuổi càng cao nguy cơ càng giảm.
• Người sống ở miền Bắc dịp cuối thu - đầu đông dễ mắc hơn người ở phía Nam (vì thời gian có ánh sáng rất ít và có sự thay đổi đột ngột mức độ ánh sáng giữa các mùa trong năm).
• Gia đình có người thân từng bị ảnh hưởng của chứng bệnh này.

Tuy nhiên, trầm cảm theo mùa không đáng sợ như nhiều người lo lắng, nó sẽ tự hết khi mùa xuân đến có nắng nhiều hơn.