Vì sao dãy Andes trở nên đồ sộ?

Chuyển động của mảng kiến tạo Nam Mỹ và tương tác giữa nó với mảng kiến tạo bên cạnh thúc đẩy dãy Andes phát triển tới kích thước khổng lồ hiện nay.

Andes là dãy núi rất lớn, trải dài 8.900km qua Nam Mỹ với độ cao 7km và bề rộng 700km. Kiến tạo mảng, chuyển động của những mảng vỏ Trái đất lớn có thể tạo ra sống núi do phần dịch chuyển chậm bị đẩy lên bởi các khu vực di chuyển nhanh hơn. Dù quá trình này khá đơn giản về mặt lý thuyết, theo dõi tốc độ của chuyển động kiến tạo trong khoảng thời gian 10 - 15 triệu năm là việc khó khăn với giới địa chất học.


Andes là dãy núi dài nhất thế giới, kéo dài qua 7 nước. (Ảnh: Wikipedia).

Nhóm nghiên cứu đến từ Đại học Copenhagen, Đan Mạch, sử dụng một phương pháp phát triển gần đây để xem xét chi tiết hơn chuyển động của mảng kiến tạo Nam Mỹ hình thành dãy Andes. Họ phát hiện một số phần của mảng kiến tạo dịch chuyển chậm hơn 13% cách đây 10 - 14 triệu năm, và chậm hơn 20% cách đây 5 - 9 triệu năm, đủ để lý giải một số đặc điểm chúng ta thấy ngày nay. Họ công bố kết quả nghiên cứu tên tạp chí Earth and Planetary Science Letters, Science Alert hôm 23/4 đưa tin.

"Trong khoảng thời gian trước hai lần dịch chuyển chậm, mảng Nam Mỹ va chạm với mảng Nazca ở phía tây, xô đẩy các dãy núi và đè nén chúng, khiến chúng mọc cao hơn", nhà địa chất học Valentina Espinoza ở Đại học Copenhagen, giải thích. "Kết quả hé lộ một phần dãy núi tồn tại từ trước đóng vai trò như phanh hãm cả hai mảng kiến tạo Nazca và Nam Mỹ. Khi mảng kiến tạo giảm bớt tốc độ, dãy núi mọc rộng hơn".

Kỹ thuật sử dụng trong nghiên cứu bắt đầu với chuyển động của mảng kiến tạo xét theo điểm cố định trên Trái đất (APM). APM chủ yếu được xác định thông qua nghiên cứu hoạt động núi lửa ở lớp vỏ, trong đó đường đi của magma cho các nhà địa chất học biết mảng kiến tạo dịch chuyển như thế nào. Tiếp theo, Espinoza và cộng sự xét tới chuyển động của mảng kiến tạo tương ứng với nhau (RPM), tính toán dựa trên nhiều yếu tố, bao gồm dữ liệu từ hóa trong sự xê dịch lớp đá dưới đáy đại dương. Phương pháp cung cấp dữ liệu độ phân giải cao hơn trong khung thời gian nhỏ hơn APM.

Để xác định tốc độ chuyển động của mảng kiến tạo Nam Mỹ, các nhà địa chất học sử dụng dữ liệu RPM độ phân giải cao để ước tính APM thông qua toán học. Phương pháp cho phép nhóm chuyên gia hiểu rõ hơn tương tác giữa các mảng kiến tạo. Theo nhà địa chất học Giampiero Iaffaldano ở Đại học Copenhagen, phương pháp như vậy có thể áp dụng với mọi mảng kiến tạo, giúp tinh chỉnh mô hình lịch sử và cải thiện khả năng tái tạo hiện tượng địa chất mà con người chưa hiểu rõ.

Loading...
TIN CŨ HƠN
Tại sao bão không bao giờ vượt qua xích đạo?

Tại sao bão không bao giờ vượt qua xích đạo?

Những cơn bão trên Trái Đất hiếm khi tiếp cận đường xích đạo, kỳ lạ hơn, chúng thậm chí không bao giờ vượt qua ranh giới này.

Đăng ngày: 07/05/2025
Tại sao không có tàu điện ngầm nào chạy dưới Tử Cấm Thành?

Tại sao không có tàu điện ngầm nào chạy dưới Tử Cấm Thành?

Có nhiều thắc mắc của hậu thế xoay quanh chủ đề Tử Cấm Thành (Trung Quốc). Trong đó, nhiều người tò mò lý do tàu điện ngầm không được phép hoạt động dưới Cố Cung.

Đăng ngày: 06/05/2025
Sau cừu Dolly, tại sao vẫn chưa nhân bản con người?

Sau cừu Dolly, tại sao vẫn chưa nhân bản con người?

Vào năm 1996, chú cừu Dolly gây xôn xao khắp thế giới sau khi trở thành động vật có vú đầu tiên được nhân bản thành công từ tế bào trưởng thành.

Đăng ngày: 05/05/2025
Tại sao người Ai Cập kỳ công ướp xác?

Tại sao người Ai Cập kỳ công ướp xác?

Người Ai Cập cổ đại ướp xác người chết vì họ tin rằng đó là cách để người chết tận hưởng cuộc sống vĩnh cửu ở thế giới bên kia.

Đăng ngày: 04/05/2025
Tại sao thực phẩm hết hạn sử dụng vẫn có thể ăn được?

Tại sao thực phẩm hết hạn sử dụng vẫn có thể ăn được?

Mỗi khi cầm thực phẩm lên, nếu xem thấy nhãn hàng hết hạn sử dụng, hầu hết chị em thường bỏ đi bởi sợ không an toàn cho sức khỏe.

Đăng ngày: 04/05/2025
Vì sao tiếng Pháp là một trong những ngôn ngữ lãng mạn nhất thế giới?

Vì sao tiếng Pháp là một trong những ngôn ngữ lãng mạn nhất thế giới?

Tiếng Pháp được biết đến là ngôn ngữ của sự logic và chặt chẽ, từng có thời nó là ngôn ngữ của pháp lý và ngoại giao "thống trị" ở thế giới phương Tây.

Đăng ngày: 03/05/2025
Vì sao máu màu đỏ, nhưng tĩnh mạch có màu xanh?

Vì sao máu màu đỏ, nhưng tĩnh mạch có màu xanh?

Nhiều người cho rằng máu giàu oxy có màu đỏ, máu nghèo oxy màu xanh lam, nên tĩnh mạch thường có màu xanh tím. Tuy nhiên quan niệm này liệu có đúng?

Đăng ngày: 02/05/2025
Tiêu điểm
Khoa Học News