Vì sao trên ban thờ ngày Tết bắt buộc phải có mâm ngũ quả?

Mâm ngũ quả trên ban thờ ngày Tết không chỉ có tác dụng trang trí mà còn ẩn chứa rất nhiều ý nghĩa tâm linh quan trọng trong truyền thống dân tộc ta.

Quan điểm truyền thống

Ngày Tết, hầu như trên bàn thờ tổ tiên nhà nào cũng trưng một mâm ngũ quả, vừa đẹp mắt vừa hàm ý những điều ước nguyện của gia chủ trong năm mới sắp tới.

Mâm ngũ quả xuất phát từ quan niệm âm dương ngũ hành, vạn vật hòa hợp cũng trời đất. Theo thuyết duy vật cổ đại, tất cả mọi vật chất đều được tạo nên bởi 5 yếu tố ban đầu gồm: "Kim - Mộc - Thủy - Hỏa - Thổ".

Chúng còn thể hiện đạo lý uống nước nhớ nguồn, lòng thành kính đối với các bậc tổ tiên. Ngoài ra, ngũ quả còn được xem như biểu tượng cho thành quả sau một năm lao động miệt mài của những người nông dân.

Những sản vật kết tinh từ mồ hôi, công sức của những người dân lao động chắt chiu qua những vụ mùa. Để đến khi xuân sang nắng ấm, lựa dịp tốt lành mà thành kính dâng lên ông bà tổ tiên.

Vì sao trên ban thờ ngày Tết bắt buộc phải có mâm ngũ quả?
Số 5 là con số rất tốt trong quan niệm phong thủy thể hiện sự phát triển bền vững, mạnh mẽ.

Con số 5 - “ngũ” - tương ứng với ngũ hành, là một con số rất tốt trong quan niệm phong thủy thể hiện sự phát triển bền vững, mạnh mẽ.

Chính vì vậy, mâm ngũ quả trên bàn thờ nhằm thể hiện mong muốn âm dương hòa hợp, sinh sôi nảy nở, phát triển.

Trong mâm ngũ quả không có quy định chuẩn cụ thể những loại quả gì, tùy từng nơi, từng vùng mà gia chủ chuẩn bị các loại quả. Chính vì vậy, ở mỗi vùng miền lại có 5 loại quả khác nhau.

Mâm ngũ quả ở 3 miền Bắc-Trung-Nam

Người miền Bắc bày mâm ngũ quả theo thuyết Ngũ hành trong văn hóa phương Đông là vạn vật dung hòa cùng trời đất.

Vì thế, mâm ngũ quả cũng phải phối theo 5 màu: "Kim màu trắng, Mộc màu xanh, Thủy màu đen, Hỏa màu đỏ, Thổ màu vàng".

Cách bài trí, sắp xếp màu sắc từng loại quả xen kẽ với nhau để đẹp mắt, hợp phong thủy ngày Tết. Tuy không câu nệ nhiều hay ít, nhưng mọi người đều sắm đủ lễ, đủ loại, hoa quả phải thuận theo ý nghĩa để bày cúng.

Mâm ngũ quả miền Bắc thường có 5 loại: Chuối, bưởi, đào, hồng, quýt. Cách trình bày truyền thống là:

Vì sao trên ban thờ ngày Tết bắt buộc phải có mâm ngũ quả?
Mâm ngũ quả miền Bắc.

Chuối ở dưới cùng, đỡ lấy toàn bộ các loại quả khác. Chính giữa là quả bưởi hoặc phật thủ vàng. Các loại quả bày xung quanh. Những chỗ còn trống cài xen kẽ quýt vàng, táo xanh, hoặc những quả ớt chín đỏ.

Người miền Nam bày mâm ngũ quả theo mong muốn "Cầu sung vừa đủ xài" ước mong năm mới đủ đầy, sung túc, tương ứng với 5 loại quả: Mãng cầu, sung, dừa, đu đủ, xoài.

Ngoài ra, còn có thêm quả thơm (dứa) với mong muốn con cháu đầy nhà và một cặp dưa hấu xanh vỏ đỏ lòng để cầu may mắn.

Mâm ngũ quả của người miền Nam thể hiện rõ tính bình dị, dân dã và hóm hỉnh. Mỗi người một cuộc sống và mong muốn khác nhau, biết là nào là “đủ”, nhưng ai cũng chỉ cần đủ mà thôi.

Vì sao trên ban thờ ngày Tết bắt buộc phải có mâm ngũ quả?
Mâm ngũ quả miền Nam.

Còn đối với miền Trung, có lẽ ở giữa nên mâm ngũ quả ở đây là sự giao thoa của 2 miền.

Hơn nữa, đất đai nơi đây cằn cỗi, khí hậu khắc nghiệt, ít hoa quả nên người dân nơi đây cũng không quá câu nệ hình thức, ý nghĩa mâm ngũ quả ngày Tết, chủ yếu là có gì cúng nấy, thành tâm dâng kính tổ tiên.

Bởi thế, mâm ngũ quả mỗi nhà lại khác nhau, quả gì cũng được, miễn là tươi ngon. Các loại quả thường thấy là: Thanh long, chuối, dưa hấu, mãng cầu, dứa, sung, cam, quýt…

Vì sao trên ban thờ ngày Tết bắt buộc phải có mâm ngũ quả?
Mâm ngũ quả miền Trung.

Ý nghĩa các loại quả

  • Chuối: Tượng trưng cho con cháu sum vầy, quây quần, đầm ấm, hứng lấy may mắn, bao bọc và chở che.
  • Phật thủ: Bàn tay Phật che chở cho cả gia đình.
  • Bưởi: Mong muốn an khang, thịnh vượng.
  • Cam, quýt: Tượng trưng cho sự thành đạt.
  • Lựu: Nhiều hạt, tượng trưng cho con đàn cháu đống.
  • Đào: Thể hiện sự thăng tiến.
  • Táo: Phú quý, giàu sang.
  • Thanh long: Rồng mây hội tụ, thể hiện sự phát tài phát lộc.
  • Dưa hấu: Căng tròn, mát lành, hứa hẹn sự ngọt ngào, may mắn.
  • Quả trứng gà: Lộc trời cho.
  • Sung: Gắn với biểu tượng sung mãn, sức khỏe và tiền bạc.
  • Đu đủ: Thịnh vượng, đủ đầy.
  • Xoài (phát âm giống như “xài”): Cầu mong cho việc tiêu xài không thiếu thốn.

Tạm kết

Mâm ngũ quả ngày Tết là nét văn hóa đặc trưng của người Việt, dù có khác nhau giữa các vùng miền nhưng trên hết đều thể hiện sự thành kính tổ tiên và ước mong một năm mới an khang, hạnh phúc và đủ đầy.

Loading...
TIN CŨ HƠN
Tại sao tất cả chúng ta đều thích ăn tinh bột?

Tại sao tất cả chúng ta đều thích ăn tinh bột?

Hay tại sao mọi người đều thích một lát bánh mỳ nóng chấm vào lớp kem bơ? Tinh bột là cuộc sống. Việc cố gắng cắt giảm tinh bột lâu dài ở những người ít vận động cũng khó khăn khó khăn như cai thuốc phiện vậy.

Đăng ngày: 20/01/2020
Tại sao trước khi ngủ ta thường tỉnh như sáo?

Tại sao trước khi ngủ ta thường tỉnh như sáo?

Ngồi làm việc mà buồn ngủ rũ cả mắt. Bạn gấp máy tính, tắt điện đi ngủ, nhưng khi nằm xuống giường để "đánh một giấc" thì bỗng nhiên lại hết buồn ngủ. Kịch bản này nghe rất quen và xảy ra với không riêng ai.

Đăng ngày: 20/01/2020
Điều gì giúp Albert Einstein trở thành thiên tài?

Điều gì giúp Albert Einstein trở thành thiên tài?

Khi ba tuổi, Albert Einstein không nói chuyện, cha mẹ quyết định thực hiện phương pháp giáo dục đặc biệt, giúp ông tính toán và làm khoa học ở tuổi 12.

Đăng ngày: 18/01/2020
Vì sao Trái đất quay?

Vì sao Trái đất quay?

Tại sao tất cả mọi thứ trong Hệ Mặt Trời đều quay? Và tại sao hầu hết mọi chuyển động quay đều có cùng một hướng?

Đăng ngày: 18/01/2020
Thứ gì có thể ăn được sau thảm họa chiến tranh hạt nhân?

Thứ gì có thể ăn được sau thảm họa chiến tranh hạt nhân?

Các nhà khoa học của Liên minh bảo vệ Trái đất khỏi thiên tai (ALLFED) cho biết con người có thể ăn được thứ gì trong trường hợp xảy ra chiến tranh hạt nhân, báo BusinessInsider đưa tin.

Đăng ngày: 18/01/2020
Tại sao nhiều nhà tù Mỹ phải cấm lưu hành hoa quả?

Tại sao nhiều nhà tù Mỹ phải cấm lưu hành hoa quả?

Nhiều nhà tù tại Mỹ đã từng phải cấm hoa quả, dù là tươi hay đóng hộp, và không cho bán đường trong canteen của nhà tù. Nghe thì vô lý vì hoa quả với đường thì có gì độc hại để cấm, nhưng thực tế thì không vô lí chút nào.

Đăng ngày: 17/01/2020
Món ăn ngày Tết ba miền khác nhau như thế nào?

Món ăn ngày Tết ba miền khác nhau như thế nào?

Nếu Tết miền Bắc có bánh chưng, thịt đông thì miền Trung đến Tết là có món cuốn trong khi miền Nam không thể thiếu thịt kho, canh khổ qua.

Đăng ngày: 17/01/2020
Tiêu điểm
Khoa Học News