Bản đồ mới cho thấy núi lửa "làm loạn" trên Mặt trăng bùng nổ nhất Hệ Mặt trời

Mặt trăng vệ tinh Io của sao Mộc được bao phủ bởi hàng trăm ngọn núi lửa đang hoạt động và giờ đây, các chuyên gia đã có bản đồ đầu tiên mô phỏng hiện tượng này.

Dù nhiều Mặt trăng vệ tinh trong Hệ Mặt trời có đặc điểm kỳ quặc, hấp dẫn khác nhau, nhưng khó có thể sánh ngang với thế giới núi lửa cực đoan của Mặt trăng Io, sao Mộc. Nó là thế giới hỗn loạn có hoạt động núi lửa mạnh nhất trong Hệ Mặt trời.

Io là Mặt trăng vệ tinh nằm trong cùng trong bốn Mặt trăng lớn nhất của sao Mộc. Io lớn hơn một chút so với Mặt trăng của Trái đất, có hoạt động núi lửa mạnh nhất trong Hệ Mặt trời, bùng nổ với các đám khói cao tới hơn 500km so với bề mặt.

Vì là Mặt trăng vệ tinh gần nhất với hành tinh chủ khổng lồ, nên nó chịu tác động của lực hấp dẫn mạnh mẽ khi quay quanh sao Mộc. Thành phần khoáng chất của Io liên tục bị lực hấp dẫn kéo và đẩy, tạo ra nhiệt ma sát sâu bên trong Mặt trăng, điều này làm cho nó có hoạt động núi lửa cực kỳ mạnh mẽ.

Hoạt động núi lửa diễn ra trên khắp Io có thể làm sáng tỏ nhiều cơ chế bí ẩn bên trong. Do dữ liệu nghèo nàn về các cực của vật thể nên đến nay các nhà khoa học vẫn thiếu một bản đồ đầy đủ mô tả hoạt động núi lửa, khiến họ khó có thể suy luận, điều nguyên nhân.


Io được bao phủ bởi hàng trăm ngọn núi lửa. Đây là thế giới có hoạt động núi lửa mạnh nhất trong Hệ Mặt trời. (Ảnh: Nature Astronomy/Creative Commons Attribution 4.0).

Trong nghiên cứu mới, các chuyên gia phân tích dữ liệu từ tàu vũ trụ Juno của NASA quay quanh sao Mộc. Juno cũng đã bay ngang qua Io, thu thập các bản quét cận hồng ngoại ở các cực của Io, mang lại cái nhìn rõ nét về toàn bộ hoạt động trên Mặt trăng vệ tinh này.

Tác giả chính của công trình mới, Ashley Davies, nhà nghiên cứu núi lửa tại Phòng thí nghiệm Sức đẩy Phản lực của NASA tại Viện Công nghệ California, cho biết: “Đây là bước tiến lớn trong hiểu biết của chúng tôi về hoạt động núi lửa phức tạp trên Io”. 

Nhóm chuyên gia đã phát hiện 266 điểm nóng núi lửa đang hoạt động trên Io, tất cả được thể hiện trên bản đồ mới nhất. Số lượng núi lửa nằm rải rác trên các vùng cực cũng tương đương với các vùng còn lại trên Mặt trăng, nhưng núi lửa ở vùng cực phát ra năng lượng ít hơn một nửa so với các vùng còn lại.

Họ cũng phát hiện, các núi lửa ở cực bắc Io có năng lượng mạnh gấp đôi so với ở vùng cực nam. Nguyên nhân điều này vẫn chưa rõ ràng, nhưng có thể lớp vỏ địa chất ở cực Nam dày hơn lớp vỏ ở cực Bắc, khiến mắc ma khó nổi lên bề mặt và phun trào.

Ngoài ra, dựa trên các mô hình máy tính mô phỏng mặt trăng sao Mộc, các chuyên gia cho rằng, Io có thể có một đại dương mắc ma khổng lồ nằm bên dưới bề mặt.

TIN CŨ HƠN
Bí ẩn vụ nổ Tunguska có thể đã có lời giải, nguyên nhân thực chất là hiện tượng thiên thạch trôi dạt

Bí ẩn vụ nổ Tunguska có thể đã có lời giải, nguyên nhân thực chất là hiện tượng thiên thạch trôi dạt

Sự kiện Tunguska vẫn là vụ nổ mạnh nhất từng được lịch sử ghi lại. Nó tạo ra số năng lượng bằng 185 lần quả bom nguyên tử rơi xuống Hiroshima.

Đăng ngày: 30/12/2025
4 điểm đen bí ẩn

4 điểm đen bí ẩn "năm 59" trên Mặt trăng là gì? Tàu Hằng Nga 4 tiết lộ sự thật bất ngờ

4 điểm đen bí ẩn trên bề mặt Mặt Trăng lần đầu được phát hiện vào năm 1959, khiến nhiều người nghi ngờ là căn cứ của người ngoài hành tinh. Sự thật là gì?

Đăng ngày: 29/12/2025
Đêm nay

Đêm nay "Trái đất ngược đời" có sự sống hiện hình, quan sát như thế nào?

Trong một dịp hiếm hoi khi hành tinh mẹ rơi vào điểm xung đối, chỉ cần một chiếc ống nhòm đủ tốt bạn có thể quan sát được Europa, thế giới có khả năng đang có sự sống gần chúng ta nhất.

Đăng ngày: 28/12/2025
Tiết lộ rùng mình từ

Tiết lộ rùng mình từ "kho báu" thủy tinh 1.800 năm ở Nam Cực

Bảy mảnh thủy tinh đặc biệt được tìm thấy từ độ sâu 279 dưới lòng lục địa băng giá Nam Cực được các nhà khoa học mô tả là một phát hiện "bằng vàng".

Đăng ngày: 27/12/2025
Phát hiện nguồn gốc vật thể nặng nhất vũ trụ

Phát hiện nguồn gốc vật thể nặng nhất vũ trụ

Theo Live Science, thông qua mô phỏng giả lập, nhóm nghiên cứu thuộc Trung tâm Vật lý thiên văn Harvard-Smithsonian tạo ra một lỗ đen khối lượng gấp 300 tỷ lần Mặt trời của chúng ta.

Đăng ngày: 27/12/2025
Mỹ truyền thành công điện Mặt trời từ vũ trụ về Trái đất

Mỹ truyền thành công điện Mặt trời từ vũ trụ về Trái đất

Một nhóm nghiên cứu ở Viện Công nghệ California (Caltech) tiến hành thí nghiệm truyền điện không dây trong vũ trụ đầu tiên trên thế giới.

Đăng ngày: 27/12/2025
Phát hiện thiên hà lớn tuổi nhất vũ trụ

Phát hiện thiên hà lớn tuổi nhất vũ trụ

Kính viễn vọng Hubble của Cơ quan Hàng không Vũ trụ Mỹ lập kỷ lục mới khi tìm ra GN-z11, thiên hà xa xôi nhất ở cách Trái Đất 13,4 tỷ năm ánh sáng.

Đăng ngày: 25/12/2025
Khoa Học News