Phát hiện bằng chứng về việc sản xuất phô mai từ 7.200 năm trước ở Croatia

Phân tích dư lượng chất béo trong đồ gốm ở vùng biển Dalmatian cho thấy người dân ở đây đã biết làm phô mai và sữa chua từ khoảng 7.200 năm trước.

Các nhà khoa học vừa tìm thấy sự hiện diện của chất béo trong đồ gốm ở vùng bờ biển Dalmatian thuộc Croatia, là bằng chứng rõ ràng về việc sản xuất phô mai và sữa chua lên men của con người sống tại đây trong quá khứ.

“Phát hiện này đẩy cột mốc của miếng phô mai đầu tiên được sản xuất sớm hơn 4.000 năm nữa”, Sarah B. McClure, phó giáo sư ngành nhân chủng học, cho biết. Qua phân tích DNA từ hóa thạch của những cư dân trong vùng, cho thấy người lớn tiêu thụ rất ít các sản phẩm làm từ sữa, nhưng trẻ em nạp vào cơ thể rất nhiều.

Một bộ đồ gốm vào giữa Thời đại đồ đá mới. (Ảnh: Sibenik City Museum).

“Mặc dù vùng đất này tạo ra nhiều sữa và sản phẩm từ sữa, nhưng họ rất ít dùng mà chỉ dành cho trẻ em. Nguồn sữa ở đây rất dồi dào, là một nguồn dinh dưỡng hydrat hóa tốt và không chứa mầm bệnh”, McClure cho biết thêm.

Sữa nguyên chất được vắt trực tiếp từ bò hay các loài động vật khác, được sử dụng trực tiếp vào khoảng 7.700 năm trước. Nhưng 500 năm sau đó, người dân bản địa đã biết cách lên men sữa và chứa đựng chúng trong những bình gốm được bày trí đẹp mắt.

Một số mẩu đồ gốm được dùng để đựng thức ăn được tìm thấy ở Dalmatia. (Ảnh: Sibenik City Museum).

Vào giữa Thời đại đồ đá mới, con người sử dụng đồ gốm với một mục đích khác, như chén đĩa đựng thức ăn. Tất cả đồ gốm ở thời đại này được tìm thấy đều có chứa dư lượng sữa, mỡ động vật và cá nước ngọt.

Một số mẩu đồ gốm có chức năng như vật sàng lọc, được sử dụng để xử lý sữa, tách sữa đông cứng và sữa lên men chua. Ba trong bốn mẩu đồ được tìm thấy có chứa bằng chứng về sự lên men của sữa để tạo thành một món ăn khác.

Các loại đồ gốm làm từ đá nguyên khối ở Dalmatian vào giữa Thời đại đồ đá mới. (Ảnh: McClure et al., 2018).

“Đây là bằng chứng sớm nhất từng được phát hiện về dư lượng chất để tạo thành sữa lên men ở vùng Địa Trung Hải và là một trong những bằng chứng sớm nhất được tìm thấy trên khắp thế giới”, nhóm nghiên cứu cho biết trong bài viết của mình.

Nhóm nghiên cứu đã khai quật và phân tích những mẫu vật đồ gốm ở Pokrovnik và Danilo Bitinj, thuộc vùng Dalmatia ở phía tây nam Croatia. Từ đồng vị carbon trong đồ gốm, họ đã tìm được chất béo và có thể phân biệt được đó là từ thịt hay cá, từ sữa hay các sản phẩm lên men.

Địa điểm khảo cổ Pokrovnik nằm trong một ngôi làng thuộc Dalmatia, Croatia. (Ảnh: Andrew M.T. Moore).

Các nhà nghiên cứu cho biết, các sản phẩm từ sữa mà đặc biệt là phô mai đã giúp vùng Bắc Âu mở rộng canh tác do giảm tỷ lệ tử vong ở trẻ sơ sinh và cải thiện sức khỏe cho thanh thiếu niên, từ đó có thêm nhân lực cho nông nghiệp.

Loại thức ăn mới này có thể lưu giữ được lâu hơn bởi quá trình lên men tạo phô mai và sữa chua làm giảm hàm lượng lactose của sữa, điều này cũng tạo cảm giác ngon miệng cho cả trẻ em lẫn người lớn.

• Phô mai 3.200 năm chứa vi khuẩn chết người trong cổ mộ Ai Cập
• Tin được không, màu sắc này của phô mai hóa ra lại là “trò lừa thế kỷ”

Từ khóa liên quan:

phô mai

sản xuất pho mai

chất béo

đồ gốm

dư lượng chất béo trong đồ gốm

đồ gốm làm từ đá nguyên khối

bờ biển Dalmatian

sản phẩm làm từ sữa

Thời đại đồ đá mới

Sarah B. McClure