Khám phá
Khoa học vũ trụ
Tàu thăm dò Einstein của Trung Quốc phát hiện vật thể không gian bí ẩn nhấp nháy như pháo hoa
Tàu thăm dò Einstein của Trung Quốc phát hiện vật thể không gian bí ẩn nhấp nháy như pháo hoa
Sự kiện này được cho là thách thức đối với các kính viễn vọng tia X và đa bước sóng khác để phát hiện.
Vào tháng Giêng năm 2024, Trung Quốc đã phóng thành công kính viễn vọng không gian Einstein Probe (EP) vào quỹ đạo để khám phá những bí mật sâu kín của vũ trụ. Chỉ sau một thời gian ngắn hoạt động, EP đã mang lại một phát hiện đáng chú ý: sự xuất hiện của một thiên thể thoáng qua với hiện tượng nhấp nháy mạnh mẽ như pháo hoa, có thể là dấu hiệu của một hiện tượng thiên văn hoàn toàn mới.
Đây là một vụ bùng phát tia X ấn tượng sáng lên gấp 300 lần trong thời gian chỉ 12 giây trước khi biến mất. (Ảnh minh họa).
Sự kiện mới này, được ký hiệu là EP240408a, đã gây chú ý lớn khi vệ tinh EP phát hiện vào ngày 8 tháng 4. Với khả năng phát hiện tia X tiên tiến, EP đã ghi lại một vụ bùng phát tia X ấn tượng sáng lên gấp 300 lần trong thời gian chỉ 12 giây trước khi biến mất. Nguồn phát tia X dần mờ đi và hoàn toàn biến mất sau khoảng 10 ngày. Điều này cho thấy đây không phải là một hiện tượng thông thường mà là một hiện tượng mới chưa được xác định trong các nghiên cứu trước đây.
Theo ông Yuan Weimin, điều tra viên chính của sứ mệnh EP và là nhà nghiên cứu tại Đài quan sát thiên văn quốc gia thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc (CAS), phát hiện này thách thức cả các kính viễn vọng tia X và công cụ quan sát đa bước sóng khác. "Phát hiện này cho thấy sự hiểu biết hiện tại của chúng ta về các hiện tượng thiên thể thoáng qua có thể chỉ là phần nổi của tảng băng trôi", Yuan nhận xét.
EP sở hữu công nghệ tiên tiến với hai thiết bị chính: Kính viễn vọng tia X trường rộng (WXT) và Kính viễn vọng tia X tiếp theo. WXT được thiết kế lấy cảm hứng từ mắt tôm hùm, cho phép nó quan sát và hình ảnh hóa tia X từ một trường rộng cùng lúc. Nhờ đó, EP đã nhanh chóng trở thành công cụ mạnh mẽ trong việc phát hiện các sự kiện thoáng qua trong vũ trụ.
EP còn ghi nhận một vụ nổ tia gamma khác, được đặt tên là EP240315a.
Từ khi đi vào hoạt động, EP đã xác định được tổng cộng 60 sự kiện thoáng qua được xác nhận, bao gồm cả các hiện tượng như siêu tân tinh, sao lùn trắng, sao neutron, và lỗ đen. Đặc biệt, vệ tinh này đã chụp lại được hình ảnh tia X của mặt trăng vào tháng Chín, minh chứng cho khả năng quan sát tinh vi của nó.
Không chỉ dừng lại ở sự kiện EP240408a, EP còn ghi nhận một vụ nổ tia gamma khác, được đặt tên là EP240315a. Vụ nổ này được phát hiện ở khoảng cách 25,6 tỷ năm ánh sáng, làm sáng tỏ thêm về quá trình hình thành lỗ đen từ sự sụp đổ của sao. Theo Yuan, sự phát hiện này cho thấy EP có thể quan sát các vụ nổ tia gamma từ những giai đoạn rất sớm của vũ trụ, mở ra cơ hội nghiên cứu mới về các quá trình vật lý cực đoan.
Paul O'Brien, trưởng bộ môn vật lý thiên văn tại Trường Vật lý và Thiên văn học, Đại học Leicester, nhận định: "Khả năng khảo sát và theo dõi trường rộng trên bầu trời tia X đã cho phép EP phát hiện nhiều sự kiện thoáng qua mới và theo dõi các nguồn đã biết thường xuyên. Những khám phá này khẳng định tầm ảnh hưởng lớn của EP đối với ngành khoa học".
Lộ diện hành tinh siêu kỳ dị, tưởng chỉ có trong thần thoại
Hiện hành tinh đang giữ kỷ lục lớn nhất và nhẹ nhất từng được tìm thấy.
Phát hiện đại dương bí mật bên trong Mặt trăng nhỏ nhất của sao Thổ
Một trong những Mặt trăng của Sao Thổ, có hình dáng tương tự như "ngôi sao tử thần" trong phim Chiến tranh giữa các vì sao (Star Wars) do bề ngoài có nhiều miệng hố, ẩn chứa một đại dương bên dưới.
Một hành tinh rất gần Trái đất đang hóa quái vật, xé nát mặt trăng
Một nghiên cứu mới đã chỉ ra các bằng chứng rùng mình rằng mặt trăng Phobos - một trong những vệ tinh xui xẻo nhất hệ Mặt Trời - đã sắp thành dĩ vãng.
Ngọn núi lửa lớn nhất Hệ Mặt trời đang ở đâu?
Đỉnh Olympus trên sao Hỏa là ngọn núi lớn nhất trong Hệ Mặt trời và được cho là cao nhất trong số tám hành tinh.
Những điều thú vị ít ai biết về Mặt Trăng
Mặt Trăng - vật thể lớn nhất và sáng nhất trên bầu trời đêm đã làm mê hoặc và là nguồn cảm hứng vô tận cho loài người trong nhiều thế kỷ qua.
Heliosphere: Người bảo vệ vô hình của Hệ Mặt trời!
Ẩn mình sau ánh sáng rực rỡ của Mặt trời, Hệ Mặt trời của chúng ta được bao bọc bởi một lá chắn vô hình nhưng mạnh mẽ được gọi là Heliosphere (thái dương quyển, nhật quyển).
