Vết Đỏ Lớn - Siêu bão dài 15.000km trên sao Mộc "nuốt chửng" xoáy nghịch
Cơn bão khổng lồ ở gần xích đạo của hành tinh khí đang thu nhỏ, nhưng liên tục hấp thụ năng lượng từ hàng loạt xoáy nghịch nhỏ hơn va chạm với nó.
Cơn bão xoáy hàng trăm năm tuổi mang tên Vệt Đỏ Lớn trên sao Mộc chao đảo nhưng không không bị phá hủy bởi hàng loạt xoáy nghịch đâm vào nó trong vài năm qua. Những cơn bão nhỏ hơn khiến từng đám mây đỏ tách ra, làm cơn bão lớn hơn thu nhỏ trong quá trình tương tác. Nhưng nghiên cứu mới công bố hôm 17/3 trên tạp chí Geophysical Research: Planets cho thấy sự gián đoạn này chỉ xảy ra ở bề mặt. Các nhà nghiên cứu có thể quan sát chúng, nhưng chúng không tác động tới sâu bên trong Vệt Đỏ Lớn.
Siêu bão Vệt Đỏ Lớn trong ảnh chụp từ tàu Voyager 1. Ảnh: NASA.
"Tốc độ xoay tròn cực mạnh của Vệt Đỏ Lớn, cùng với kích thước và độ sâu của nó so với các cơn lốc tương tác xung quanh, đảm bảo tuổi thọ lâu dài cho nó", Agustín Sánchez-Lavega, giáo sư vật lý ứng dụng ở Đại học Basque tại Bilbao, Tây Ban Nha, trưởng nhóm nghiên cứu cho biết. "Khi cơn bão lớn hơn hấp thụ những cơn bão nhỏ, nó tích tụ năng lượng của lốc xoáy".
Vệt Đỏ Lớn đang thu nhỏ dần trong ít nhất 150 năm qua, chiều dài của nó giảm từ khoảng 40.000km vào năm 1879 xuống 15.000km hiện nay. Giới nghiên cứu vẫn chưa biết chắc nguyên nhân dân tới sự thu nhỏ này, hay ban đầu cơn bão hình thành như thế nào. Kết quả nghiên cứu mới cho thấy những xoáy nghịch nhỏ có thể giúp Vệt Đỏ Lớn tồn tại.
Timothy Dowling, giáo sư vật lý và thiên văn ở Đại học Louisville, cho biết trước năm 2019, cơn bão lớn hơn chỉ va chạm với hai xoáy nghịch mỗi năm nhưng gần đây, nó có thể gặp hàng chục xoáy nghịch trong một năm. Sánchez-Lavega và cộng sự tò mò liệu các cơn bão tương đối nhỏ có ảnh hưởng tới vòng xoáy của Vệt Đỏ Lớn hay không. Cơn bão khổng lồ nổi tiếng của sao Mộc nằm gần xích đạo, lớn gấp khoảng hai lần đường kính Trái đất và có sức gió lên tới 540km/h dọc theo chu vi.
Lốc xoáy như bão áp thấp nhiệt đới luôn xoay tròn quanh vùng trung tâm với áp suất khí quyển thấp, xoay ngược chiều kim đồng hồ ở Bắc bán cầu và theo chiều kim đồng hồ ở Nam bán cầu. Xoáy nghịch xoay ngược chiều với lốc xoáy, quanh vùng trung tâm có áp suất khí quyển cao. Bản thân Vệt Đỏ Lớn là một xoáy nghịch, dù nó lớn gấp 6 - 7 lần các xoáy nghịch nhỏ hơn đâm vào nó. Nhưng ngay cả những cơn bão nhỏ hơn này trên sao Mộc cũng lớn bằng một nửa Trái Đất, và gấp 10 lần cơn bão lớn nhất trên địa cầu.
Sánchez-Lavega và đồng nghiệp xem xét ảnh vệ tinh của Vệt Đỏ Lớn trong 3 năm qua chụp từ kính viễn vọng không gian Hubble, tàu vũ trụ Juno quay quanh quỹ đạo sao Mộc và mạng lưới kính viễn vọng của các nhà thiên văn học nghiệp dư. Họ nhận thấy xoáy nghịch nhỏ đi qua vòng chu vi của Vệt Đỏ Lớn trước khi xoay tròn quanh nó. Chúng gây ra một số rối loạn, làm thay đổi tạm thời chu kỳ dao động 90 ngày của Vệt Đỏ Lớn, xé rách các đám mây đỏ và tạo ra nhiều dòng khí.
Khám phá các giai đoạn trong chu kỳ của Mặt Trăng
Các giai đoạn (pha) của Mặt Trăng thay đổi một cách tuần hoàn, phụ thuộc vào góc chiếu của Mặt Trời tới Mặt Trăng và vị trí quan sát trên Trái Đất.
Tổng quan về sao Thủy
Sao Thủy hay Thủy Tinh là hành tinh nhỏ nhất và gần Mặt Trời nhất trong tám hành tinh thuộc Hệ Mặt Trời, với chu kỳ quỹ đạo bằng 88 ngày Trái Đất.
Tổng quan về sao Thổ
Sao Thổ tức Thổ tinh là hành tinh thứ sáu tính theo khoảng cách trung bình từ Mặt Trời và là hành tinh lớn thứ hai về đường kính cũng như khối lượng, sau Sao Mộc trong Hệ Mặt Trời.
Xuyên không là có thật và đây là người duy nhất được trải nghiệm điều đó
Khoa học đã từng chứng minh rằng chúng ta có thể thực hiện du hành thời gian - ít nhất là về mặt lý thuyết.
Những điều thú vị ít ai biết về Mặt Trăng
Mặt Trăng - vật thể lớn nhất và sáng nhất trên bầu trời đêm đã làm mê hoặc và là nguồn cảm hứng vô tận cho loài người trong nhiều thế kỷ qua.
Phát hiện siêu Trái đất kim cương có khả năng “tái sinh”
Nhờ kính viễn vọng James Webb, các nhà thiên văn học phát hiện hành tinh dung nham nóng rực cấu tạo từ kim cương phát triển khí quyển thứ hai sau khi sao chủ phá hủy khí quyển ban đầu.
