Chế độ dinh dưỡng tác động đến gene thế nào?
Khi nói về nhóm máu trên phương diện nhân chủng học, ta cần phân biệt rõ ràng giữa hai cách phân loại lịch sử: theo hướng phân tử học (kiểu gene) và theo hướng dịch tễ học (dân số).
Lịch sử phân tử học là câu chuyện về kiểu gene ABO - loại gene phân định nhóm máu của một cá thể - và lịch sử này đã khá cổ xưa. Trên thực tế, lịch sử của kiểu gene ABO vượt xa cả loài người, mặc dù con người hiện đại (Homo sapiens) là giống loài duy nhất được biết đến với biểu hiện của cả bốn loại nhóm máu ABO.
Bảng xét nghiệm máu. (Ảnh: Stanford Blood Center).
Điều này không đáng ngạc nhiên bởi thành phần hóa học cấu tạo nên nhóm máu ABO không có gì đặc biệt. Chúng có thể được tìm thấy ở mọi nơi, từ động vật không xương sống đến bèo bọt nổi trên ao.
Tuy nhiên, phải kể đến một chuyện quan trọng. Các kiểu gene không phải bất biến, hơn thế, ta bắt đầu hiểu thêm rằng chúng thay đổi chức năng nhanh chóng và đáng kể hơn ta từng nghĩ. Nếu bạn thay đổi thói quen hoặc chế độ dinh dưỡng, cơ thể bạn sẽ “bật” hoặc “tắt” một số gene nhất định để thích ứng với thay đổi đó và đôi khi những thay đổi này sẽ được truyền lại cho con cháu của bạn. Đây được gọi là di truyền biểu sinh (epigeneetics: ngoại di truyền).
Chúng ta cũng không thể hiểu lầm rằng chỉ vì có cùng kiểu gene ABO với một giống loài khác, kiểu gene ABO sẽ có chức năng giống hệt nhau ở cả hai loài. Ví dụ, ở một số loài lợn, nhóm máu O có bộ lông màu đen. Rõ ràng là không phải tất cả những người có nhóm máu O đều có tóc đen. Điều này là do những loài khác nhau liên kết nhóm máu O với các loại gene khác nhau, một hiện tượng được gọi là liên kết gene. Thành ra, thay vì màu tóc, con người chúng ta lại liên kết nhiều chức năng tiêu hóa với nhóm máu ABO.
Theo lịch sử phân tử, câu chuyện hơi khác một chút. Mặc dù ta có thể nói rằng nhóm máu O có tiền sử lâu đời nhất trên phương diện dịch tễ, nhưng theo hướng phân tử học nhóm máu A lại có vẻ lâu đời nhất, vì sự đột biến gene của nhóm máu A phát sinh ra nhóm máu O và B. Các nhà di truyền học gọi đây là loại gene hoang dã hoặc gene tổ tiên.
Các thành phần cấu tạo nên ADN là bốn gốc nucleotide - adenine, cytosine, guanine, thymine còn được gọi theo chữ cái đầu tiên của chúng: A, C, G và T. Đột biến ở nhóm máu B là sự thay thế đơn giản một trong những chữ cái này của gene ABO với một nucleotide khác; các nhà di truyền học gọi đây là đa hình nucleotide đơn (single nucleotide polymorphism SNP, còn gọi là snip).
Đột biến ở nhóm máu O thú vị hơn thế. Đó là kết quả của việc mất đi hoàn toàn một chữ cái trong ADN của ABO, giống như một đoàn tàu mất đi một khiến tất cả các toa còn lại bị đẩy lên trước. Loại đột biến này được gọi là đột biến dịch chuyển khung (frame shift) và có lẽ điều kì diệu nhất là hầu hết trường hợp đột biến dịch chuyển khung trong bộ gene mà ta biết tới đều có tỷ lệ tử vong cao. Thế nên nếu bạn thuộc nhóm máu O, đột biến này đã tạo ra bạn.
Mặc dù nhóm máu A là tiền thân về mặt phân tử, nó có vẻ như đã biến mất ở loài người từ rất lâu về trước và sau đó tự “hồi sinh” vào khoảng 300.000 năm trước đây.
Các loại rau họ cải tốt cho hệ miễn dịch và trị cảm cúm
Rau họ cải là nhóm thực phẩm xanh chứa nhiều chất dinh dưỡng thiết yếu đã được các nhà khoa học chứng minh có nhiều lợi ích cho sức khỏe.
Dịch cúm gia cầm tồi tệ đến mức Nhật Bản hết đất chôn gà
Đợt bùng phát dịch cúm gia cầm tồi tệ nhất đã khiến Nhật Bản phải tiêu hủy hàng triệu con gà, kéo theo bài toán đau đầu về chỗ chôn.
Top 4 sai lầm khi cắt tinh bột để giảm cân
Cắt giảm hoàn toàn tinh bột khỏi chế độ ăn hoặc áp dụng chế độ ăn low-carb trong thời gian dài có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe.
Sử dụng cùng lúc thuốc và thảo dược có thể gây tương tác nguy hiểm
Ngày càng có nhiều người dùng thảo dược tự nhiên để tăng cường sức khỏe. Tuy nhiên, một số loại thảo dược có thể tương tác với thuốc kê đơn gây nguy hiểm.
Cách khử mùi tanh của cá tại nhà cực đơn giản
Cá là một trong những thực phẩm tốt cho sức khỏe. Nó chứa nhiều chất dinh dưỡng quan trọng như protein, các vitamin và khoáng chất.
Lợi ích tuyệt vời của rau dền bạn nên biết
Từ lâu, rau dền đã được biết đến như một vị thuốc Đông y có thể chữa được nhiều loại bệnh.
Phát hiện mới: Não đào thải độc tố khi ta thức, chứ không phải lúc ngủ
Hệ thống xử lý chất thải của não có thể hoạt động sau căng thẳng thần kinh, tức khi chúng ta thức, chứ không phải lúc ngủ, theo nghiên cứu mới đây.
