Chế độ dinh dưỡng tác động đến gene thế nào?
Khi nói về nhóm máu trên phương diện nhân chủng học, ta cần phân biệt rõ ràng giữa hai cách phân loại lịch sử: theo hướng phân tử học (kiểu gene) và theo hướng dịch tễ học (dân số).
Lịch sử phân tử học là câu chuyện về kiểu gene ABO - loại gene phân định nhóm máu của một cá thể - và lịch sử này đã khá cổ xưa. Trên thực tế, lịch sử của kiểu gene ABO vượt xa cả loài người, mặc dù con người hiện đại (Homo sapiens) là giống loài duy nhất được biết đến với biểu hiện của cả bốn loại nhóm máu ABO.
Bảng xét nghiệm máu. (Ảnh: Stanford Blood Center).
Điều này không đáng ngạc nhiên bởi thành phần hóa học cấu tạo nên nhóm máu ABO không có gì đặc biệt. Chúng có thể được tìm thấy ở mọi nơi, từ động vật không xương sống đến bèo bọt nổi trên ao.
Tuy nhiên, phải kể đến một chuyện quan trọng. Các kiểu gene không phải bất biến, hơn thế, ta bắt đầu hiểu thêm rằng chúng thay đổi chức năng nhanh chóng và đáng kể hơn ta từng nghĩ. Nếu bạn thay đổi thói quen hoặc chế độ dinh dưỡng, cơ thể bạn sẽ “bật” hoặc “tắt” một số gene nhất định để thích ứng với thay đổi đó và đôi khi những thay đổi này sẽ được truyền lại cho con cháu của bạn. Đây được gọi là di truyền biểu sinh (epigeneetics: ngoại di truyền).
Chúng ta cũng không thể hiểu lầm rằng chỉ vì có cùng kiểu gene ABO với một giống loài khác, kiểu gene ABO sẽ có chức năng giống hệt nhau ở cả hai loài. Ví dụ, ở một số loài lợn, nhóm máu O có bộ lông màu đen. Rõ ràng là không phải tất cả những người có nhóm máu O đều có tóc đen. Điều này là do những loài khác nhau liên kết nhóm máu O với các loại gene khác nhau, một hiện tượng được gọi là liên kết gene. Thành ra, thay vì màu tóc, con người chúng ta lại liên kết nhiều chức năng tiêu hóa với nhóm máu ABO.
Theo lịch sử phân tử, câu chuyện hơi khác một chút. Mặc dù ta có thể nói rằng nhóm máu O có tiền sử lâu đời nhất trên phương diện dịch tễ, nhưng theo hướng phân tử học nhóm máu A lại có vẻ lâu đời nhất, vì sự đột biến gene của nhóm máu A phát sinh ra nhóm máu O và B. Các nhà di truyền học gọi đây là loại gene hoang dã hoặc gene tổ tiên.
Các thành phần cấu tạo nên ADN là bốn gốc nucleotide - adenine, cytosine, guanine, thymine còn được gọi theo chữ cái đầu tiên của chúng: A, C, G và T. Đột biến ở nhóm máu B là sự thay thế đơn giản một trong những chữ cái này của gene ABO với một nucleotide khác; các nhà di truyền học gọi đây là đa hình nucleotide đơn (single nucleotide polymorphism SNP, còn gọi là snip).
Đột biến ở nhóm máu O thú vị hơn thế. Đó là kết quả của việc mất đi hoàn toàn một chữ cái trong ADN của ABO, giống như một đoàn tàu mất đi một khiến tất cả các toa còn lại bị đẩy lên trước. Loại đột biến này được gọi là đột biến dịch chuyển khung (frame shift) và có lẽ điều kì diệu nhất là hầu hết trường hợp đột biến dịch chuyển khung trong bộ gene mà ta biết tới đều có tỷ lệ tử vong cao. Thế nên nếu bạn thuộc nhóm máu O, đột biến này đã tạo ra bạn.
Mặc dù nhóm máu A là tiền thân về mặt phân tử, nó có vẻ như đã biến mất ở loài người từ rất lâu về trước và sau đó tự “hồi sinh” vào khoảng 300.000 năm trước đây.
Loại quả ở Việt Nam mọc đầy đường, người Nhật lại bán gần triệu 1kg
Có một thứ quả thường bị hiểu lầm là quả dại ở nước ta, nhưng thực tế chúng đem đến cho sức khỏe rất nhiều lợi ích đáng ngạc nhiên.
Cuồng dâm: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị
Một vài căn bệnh liên quan đến thể chất và tinh thần có thể làm tăng cường độ sinh hoạt tình dục của bạn đến một mức nguy hiểm.
Những bộ phận "bẩn" nhất của lợn, ăn càng ít càng tốt kẻo "rước độc vào người"
Thịt lợn là thực phẩm rất thông dụng trong cuộc sống, không chỉ thơm ngon mà còn có giá trị dinh dưỡng cao, tuy nhiên, một số bộ phận trên con lợn bác sĩ khuyên bạn không nên ăn nhiều.
3 loại "thuốc trường sinh" tốt nhất trên thế giới nhưng hoàn toàn miễn phí, ai cũng có thể sử dụng được
Muốn sống lâu khỏe mạnh mà không tốn kém chi phí gì thì chắc chắn bạn không thể bỏ qua 3 loại "thuốc trường sinh" này.
Tác dụng và tác hại của hoa sữa
Các chế phẩm từ cây hoa sữa với nồng độ và liều lượng phù hợp thì có lợi cho sức khỏe nhưng khi lạm dung thì có thể gây nên độc tính.
Các cách đơn giản tránh ngộ độc thực phẩm
Bảo đảm chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm giữ vị trí quan trọng trong sự nghiệp bảo vệ sức khỏe, góp phần giảm tỷ lệ mắc bệnh, duy trì và phát triển nòi giống, tăng cường sức lao động, học tập, thúc đẩy sự tăng trưởng kinh tế, văn hóa xã hội và thể hiện nếp sống văn minh.
