Tại sao Đại Tây Dương đang mở rộng trong khi Thái Bình Dương co lại?
Mọi thứ trên Trái đất luôn thay đổi, sự thật là các mảng kiến tạo đang có sự giãn nở và co lại mặc dù nó diễn ra với tốc độ rất chậm.
Tại sao điều này lại xảy ra?
Trước khi tìm hiểu câu trả lời về sự thay đổi kích thước của Đại Tây Dương và Thái Bình Dương, chúng ta cần hiểu rõ các nguyên tắc cơ bản của kiến tạo mảng.
Kích thước của Đại Tây Dương và Thái Bình Dương đang thay đổi do quá trình lan rộng và hút chìm đáy biển. (Ảnh minh họa: Science ABC).
Thạch quyển là lớp ngoài rắn của Trái đất bao gồm lớp vỏ Trái đất và phần trên cùng của lớp phủ, được chia thành các mảng lớn-nhỏ.
Những mảng này di chuyển trên asthenosphere (quyển mềm), nó dẻo giống như nhựa của lớp phủ. Dòng đối lưu trong lớp phủ là nguyên nhân dẫn đến chuyển động của mảng này.
Có ba loại ranh giới mảng là phân kỳ, hội tụ và biến đổi. Trong đó, hai mảng di chuyển ở các ranh giới khác nhau tạo thành lớp vỏ mới và trải rộng dưới đáy đại dương. Hai tấm di chuyển về phía nhau tại ranh giới hội tụ và cuối cùng là một mảng có thể trượt bên dưới tấm kia, tạo thành một vùng hút chìm.
Tại ranh giới biến đổi, hai tấm trượt qua nhau theo các hướng song song.
Đại Tây Dương đang mở rộng
Đại Tây Dương trên hành tinh của chúng ta là một kỳ quan thiên nhiên. Đây là một vùng nước rộng lớn chiếm hơn 20% (tương đương 106,5 triệu km2) tổng diện tích bề mặt Trái đất và là đại dương lớn thứ hai trên thế giới
Tuy nhiên, con số này đang thay đổi, nguyên nhân chính là sườn núi giữa Đại Tây Dương là một chuỗi dài các ngọn núi dưới đáy biển ngăn cách hai mảng kiến tạo bao gồm mảng Bắc Mỹ và mảng Á-Âu.
Chuyển động này khiến magma từ lớp phủ của Trái đất nổi lên bề mặt dẫn đến sự hình thành lớp vỏ mới. Điều này được gọi là sự lan rộng của đáy biển.
Thái Bình Dương đang co lại
Thái Bình Dương là đại dương lớn nhất thế giới, chiếm 46% tổng diện tích bề mặt Trái đất, tương đương khoảng 63,8 triệu dặm vuông.
Quá trình hút chìm đáy biển. (Ảnh minh họa: Science ABC).
Nếu chúng ta coi Thái Bình Dương như một bể bơi khổng lồ và để lấp đầy nước vào với tất cả nước từ các con sông, hồ và suối trên thế giới, con người sẽ phải mất hơn 500 năm, giả sử không có sự bốc hơi hoặc rò rỉ.
Mặc dù có kích thước khổng lồ, Thái Bình Dương thực sự đang thu hẹp lại. Điều này do mảng Thái Bình Dương, mảng kiến tạo lớn nhất Trái đất bị đẩy bên dưới các mảng khác, quá trình này được gọi là hút chìm.
Để hiểu rõ hơn về hút chìm, chúng ta hãy tưởng tượng quá trình này giống như một máy kẹp bánh mỳ, hai mảng tương tự như hai lát bánh và vùng hút chìm là nhân bánh.
Hai lát bánh mì kết hợp với nhau khi máy ép nóng lên và nhân bánh được đẩy ra ngoài. Tại vùng hút chìm, điều tương tự cũng xảy ra nhưng thay vì lấp đầy hai mảng thì magma nổi lên bề mặt và hình thành núi lửa.
Tóm lại, sự chuyển động của các mảng kiến tạo là nguyên nhân khiến kích thước của các đại dương của chúng ta từ từ thay đổi.
Đại Tây Dương đang mở rộng do sự hình thành lớp vỏ đại dương mới ở sườn núi giữa Đại Tây Dương, trong khi Thái Bình Dương đang co lại do sự hút chìm của mảng Thái Bình Dương bên dưới các mảng xung quanh.
Những quá trình địa chất này đang diễn ra và đã định hình thế giới như chúng ta biết trong hàng triệu năm. Vì vậy, khi chúng ta quan sát bản đồ thế giới, hãy nhớ rằng nó chỉ là ảnh chụp nhanh của một hành tinh liên tục thay đổi và năng động.
Các đại dương không chỉ là những vùng nước rộng lớn, chúng là kết quả của sự tương tác mảng kiến tạo tiếp tục định hình nền tảng của thế giới chúng ta giống như một điệu nhảy không bao giờ kết thúc.
Trong đó, chuyển động của một mảng ảnh hưởng đến những mảng khác, dẫn đến một kiệt tác hành tinh ngoạn mục và luôn thay đổi.
Tại sao thằn lằn lại phun máu từ mắt?
Để gây bối rối cho kẻ thù, thằn lằn có sừng sẽ làm phồng cơ thể hoặc chạy nhiều bước ngắn... Tuy nhiên, cơ chế phòng vệ kỳ lạ hơn cả là phun máu từ mắt vào đối phương.
Tại sao có rất nhiều loài động vật nguy hiểm sinh sống ở Úc?
Có rất nhiều loài động vật nguy hiểm trên thế giới. Một số nguy hiểm vì chúng truyền bệnh, như muỗi gây bệnh sốt rét.
Vì sao mèo tam thể luôn là mèo cái?
Thông thường, 2.999 trong 3.000 số mèo tam thể là mèo cái. Những trường hợp mèo tam thể đực là cực hiếm, đó là những cá thể bị đột biến...
Vì sao Beethoven bị điếc nhưng vẫn có thể sáng tác âm nhạc, thậm chí trở thành huyền thoại?
Nhạc sĩ Beethoven vẫn tiếp tục sáng tạo ra các kiệt tác ngay cả khi đôi tai không nghe thấy gì nữa cho đến cuối đời.
Vì sao ngộ độc botulinum khó chữa?
Bệnh nhân nhập viện muộn, bác sĩ chẩn đoán nhầm, độc tố ngấm sâu, không có thuốc kháng độc sẵn... là nguyên nhân khiến khó chữa ngộ độc botulinum.
Vì sao không có cây cầu nào dám bắc qua sông Amazon?
Dù dòng Amazon trải dài từ dãy Andes tới Đại Tây Dương qua nhiều quốc gia Nam Mỹ, thế nhưng, điều khiến con sông này đáng nhớ hơn cả là không có một cây cầu nào bắc qua.
