Vụ phun trào núi lửa làm thay đổi "bộ mặt" sao Hỏa

Vòm núi nửa khổng lồ Tharsis trên sao Hỏa là tác giả khiến bề mặt hành tinh đỏ xoay chuyển với một tỷ tỷ tấn dung nham.

Theo Science Daily, bề mặt sao Hỏa từng trải qua một quá trình nghiêng lớn cách đây 3 - 3,5 tỷ năm. Nguyên nhân không phải do trục quay của hành tinh thay đổi mà do lớp bên ngoài (lớp manti và lớp vỏ) xoay chuyển quanh phần lõi bên trong. Các nhà khoa học từng đề cập đến giả thuyết này trước đây nhưng chưa thể chứng minh.

Trong nghiên cứu công bố hôm 2/3 trên tạp chí Nature, vòm núi lửa khổng lồ Tharsis là nguyên nhân làm nghiêng bề mặt sao Hỏa. Nó hình thành cách đây hơn 3,7 tỷ năm ở 20 độ vĩ Bắc.


Bề mặt sao Hỏa bị nghiêng một góc khoảng 20 độ cách đây 3 đến 3,5 tỷ năm. (Ảnh: Đại học Paris-Sud).

Núi lửa Tharsis phun trào liên tục trong vài trăm triệu năm, tạo thành một cao nguyên có đường kính hơn 5.000km, độ dày 12km. Khối lượng dung nham phun trào từ ngọn núi lên đến một tỷ tỷ tấn (bằng 1/70 lần khối lượng Mặt Trăng). Khối lượng này lớn đến mức khiến lớp vỏ và lớp manti của sao Hỏa xoay quanh phần lõi. Núi lửa Tharsis dịch chuyển về phía đường xích đạo, tương ứng vị trí cân bằng mới. Trước khi xảy ra quá trình nói trên, hai cực của sao Hỏa không ở vị trí ngày nay.

Các nhà nghiên cứu Sylvain Bouley ở Đại học Paris-Sud và David Baratoux ở Đại học Toulouse III - Paul Sabatier, Pháp, lần đầu tiên chỉ ra những con sông có nguồn gốc ở dải đất phía nam cực sao Hỏa dịch chuyển khoảng 20 độ so với vị trí hiện tại.

Nghiên cứu nói trên làm thay đổi hoàn toàn quan niệm núi lửa Tharsis hình thành cách đây hơn 3,7 tỷ năm, xuất hiện trước những con sông và kiểm soát dòng chảy của chúng. Theo tính toán của nhóm nghiên cứu, trước và sau khi núi lửa Tharsis xuất hiện, hầu hết các dòng sông chảy từ vùng cao nguyên phía Nam bán cầu đến vùng đồng bằng thấp ở Bắc bán cầu. Ngoài ra, các dòng sông có thể xuất hiện cùng lúc núi lửa Tharsis hình thành.

Đặc điểm địa hình sao Hỏa trước khi nghiêng cũng được sử dụng để nghiên cứu khí hậu ban đầu của hành tinh này. Tại thời điểm đó, sao Hỏa có khí hậu lạnh và bầu khí quyển đặc, băng đá tích tụ ở khoảng 25 độ vĩ Nam, tại những vùng đáy sông khô cạn hiện nay.

Loading...
TIN CŨ HƠN
Khám phá các giai đoạn trong chu kỳ của Mặt Trăng

Khám phá các giai đoạn trong chu kỳ của Mặt Trăng

Các giai đoạn (pha) của Mặt Trăng thay đổi một cách tuần hoàn, phụ thuộc vào góc chiếu của Mặt Trời tới Mặt Trăng và vị trí quan sát trên Trái Đất.

Đăng ngày: 05/06/2025
Xuyên không là có thật và đây là người duy nhất được trải nghiệm điều đó

Xuyên không là có thật và đây là người duy nhất được trải nghiệm điều đó

Khoa học đã từng chứng minh rằng chúng ta có thể thực hiện du hành thời gian - ít nhất là về mặt lý thuyết.

Đăng ngày: 02/06/2025
Những điều thú vị ít ai biết về Mặt Trăng

Những điều thú vị ít ai biết về Mặt Trăng

Mặt Trăng - vật thể lớn nhất và sáng nhất trên bầu trời đêm đã làm mê hoặc và là nguồn cảm hứng vô tận cho loài người trong nhiều thế kỷ qua.

Đăng ngày: 31/05/2025
Phát hiện siêu Trái đất kim cương có khả năng “tái sinh”

Phát hiện siêu Trái đất kim cương có khả năng “tái sinh”

Nhờ kính viễn vọng James Webb, các nhà thiên văn học phát hiện hành tinh dung nham nóng rực cấu tạo từ kim cương phát triển khí quyển thứ hai sau khi sao chủ phá hủy khí quyển ban đầu.

Đăng ngày: 30/05/2025
Năm ánh sáng là gì? Một năm ánh sáng bằng bao nhiêu km?

Năm ánh sáng là gì? Một năm ánh sáng bằng bao nhiêu km?

Năm ánh sáng là đơn vị đo thông dụng ngoài vũ trụ bao la, rộng lớn. Và người ta thường nhầm lẫn nghĩ rằng đây là đơn vị đo thời gian.

Đăng ngày: 23/05/2025
Hàng tỉ nền văn minh ngoài hành tinh đã và đang tồn tại

Hàng tỉ nền văn minh ngoài hành tinh đã và đang tồn tại

Các nhà khoa học tính toán và gần như chắc chắn nhiều nền văn minh ngoài Trái đất đã và đang tồn tại trong vũ trụ này.

Đăng ngày: 18/05/2025
Những sự thật

Những sự thật "khó tin nổi" về sao Thiên vương

Sao Thiên vương có thể chứa được 63 Trái đất bên trong nó, mùa hè ở đây kéo dài tới 42 năm, sao Thiên vương chỉ có 2 mùa.... đây là những sự thật khó tin, ít người biết về sao Thiên Vương.

Đăng ngày: 17/05/2025
Tiêu điểm
Khoa Học News